'Het moment van het kind' met als onderzoeksvraag: ‘Welke voorwaarden kan je als kleuterbegeleider voorop stellen wanneer je een muzische les/workshop wil laten draaien op een spontane motor?’ draait rond volgende kernwoorden:
Motor
- Een motor (Latijn voor beweger) is een machine die bepaalde soorten energie omzet in bewegingsenergie. (Wikipedia, Motor, 2021)
- Aandrijfmachine, Aandrijfmiddel, Aandrijving, Beweegkracht, Beweger, Bewegingsmechanisme (Mijnwoordenboek, Motor, 2021)
- Deel van een apparaat dat voor beweging zorgt. (Nederlandswoordenboek, Motor, 2021)
- Machine die energie omzet in beweging (etymologiebank, Motor, 2021)
- Krachtbron die met behulp van een energiebron iets voortbeweegt (wiktionary, Motor, 2021)
- In de figuurlijke zin: Krachtbron; Iets of iemand die wordt beschouwd als de drijvende kracht. (Vertalen.nu, Motor, 2021)
- Italiaans: motori = letterlijk ‘bewegers’ (Etymologiebank, Motor, 2009)
- Latijn movēre is verwant met Sanskrit mī́vati ‘bewegen, duwen’, kā́ma-mūta- ‘door verlangen bewogen’. (Etymologiebank, Motor, 2009)
Binnen mijn onderzoek gebruik ik de term 'motor' zowel metaforisch als letterlijk. Er wordt een fysiek motortje gemaakt dat werkelijk draait en letterlijk een beweging maakt. Deze gebruik ik als motivatietool om kinderen tot experimenteren te brengen. Daarnaast gebruik ik in mijn onderzoeksvraag de metaforische benadering van het begrip 'motor', waarin ik de beeldspraak van een motor beschouw als een krachtbron dat iets teweegbrengt, namelijk spontaniteit. Met dit onderzoek wil ik andere workshopbegeleiders en kleuterleerkrachten inspireren om ook eens een muzische workshop of les op spontaniteit te laten draaien.
Spontaniteit
- Vrijplaatsen
- In een metaforische open ruimte/mindset terecht komen
- Moeiteloze actie (Edward Slingerland, 2014)
- Flow (Csikszentmihalyi)
- Intentions (instinct need, drive, desire) - "It doesn't say why a person want to do a certain thing, but simply states that he does." (M.Csikszentmihalyi, Flow, p.27)
- Een soort van opwelling, een soort onbewuste inval of drang dat leidt naar de aandrift van een handeling of emotie. (Encyclo, spontaniteit, 2021)
- Ik zie spontaniteit als het tegenovergestelde van zelfcontrole, gereserveerd zijn of iets opzettelijk doen. En als de tegenpool van perfectionisme.
- Iets verwant aan intuïtie, je 'inner child'. en ook nieuwsgierigheid/ exploratiedrang.
- Verbonden aan creativiteit!
- Maar heel verschillend van toevalligheid.
- De exploratie van het onbekende, in het bijzonder de exploratie van de nog onbekende en ongekende mogelijkheden” (C.W. Van de Watering, 1979)
Een stukje uit mijn visietekst uit het eerste jaar van de opleiding, over spontaniteit:
"Wanneer ik aan de slag ga als beeldend kunstenaar en als ik workshops geef aan jonge kinderen vind ik het belangrijk om in een open, spontane, ruimte te kunnen belanden. Want, in deze ruimte met plaats voor experiment komen kinderen spontaan met nieuwe ideeën, technieken, obstakels,… waar we onze kunsteducatieve reis samen mee verder afleggen."
(Karen Vander Elst, visietekst, 2020)
Dichter en schilder Van de Wateringen schreef in 2005 ook enkele bedenkingen uit over spontaniteit, hij schreef over de CoBrA-kunstenaars het volgende:
“Het is een spontaneïteit die op een of andere manier, door een of ander mechanisme, geconditioneerd wordt, gestuurd wordt, onder een bepaalde controle wordt gebracht. Wat dat mechanisme is, weet ik niet, maar als ik een gok zou moeten wagen, dan zou ik zeggen dat het het schildersoog en de schildershand zijn, waarin vooral veel talent verborgen is.”
Van de Watering, C. W. (2005). Bedenkingen bij spontaneïteit. Over Cobra en de experimentele poëzie.
Als ik dat ‘overschilderen’ waar Van de Watering het over heeft metaforisch zou vertalen naar mijn kunsteducatieve praktijk, dan zie ik dat als het aanvoelen dat de lerende (het kind in mijn praktijk) iets nieuws aangereikt moet krijgen om verder te ontdekken of onderzoeken. Een kind moet plaats krijgen om te kunnen experimenteren en zo die ‘overschildering’ te kunnen ervaren. Het proces van het maken, de spontane scheppingsdaad, is belangrijker dan het resultaat. De Cobra kunstenaar ondergaat en voelt aan. Zo schilder ik ook, zo werk ik met kinderen.
Ook Hans Schmidt schreef in 2017 relevante zaken uit die aansluiten bij mijn idee over spontaniteit binnen de kunsteducatie:
"We mogen de spontane impressie die iemand opdoet niet verengen of manipuleren zodat zijn expressie niet zo geprogrammeerd wordt dat het zou weergeven wat anderen verwachten. “Het kind bepaalt wat wij zullen zien. Wij dienen niet te bepalen wat het ons zal laten zien.”
Schmidt, H. (2017, 26 augustus). Kunsteducatie: Wat is het? Wat zou het kunnen zijn? Geraadpleegd van http://www.skolo.org/nl/2017/08/26/kunsteducatie-wat-is-het-wat-zou-het-kunnen-zijn/
- Een motor (Latijn voor beweger) is een machine die bepaalde soorten energie omzet in bewegingsenergie. (Wikipedia, Motor, 2021)
- Aandrijfmachine, Aandrijfmiddel, Aandrijving, Beweegkracht, Beweger, Bewegingsmechanisme (Mijnwoordenboek, Motor, 2021)
- Deel van een apparaat dat voor beweging zorgt. (Nederlandswoordenboek, Motor, 2021)
- Machine die energie omzet in beweging (etymologiebank, Motor, 2021)
- Krachtbron die met behulp van een energiebron iets voortbeweegt (wiktionary, Motor, 2021)
- In de figuurlijke zin: Krachtbron; Iets of iemand die wordt beschouwd als de drijvende kracht. (Vertalen.nu, Motor, 2021)
- Italiaans: motori = letterlijk ‘bewegers’ (Etymologiebank, Motor, 2009)
- Latijn movēre is verwant met Sanskrit mī́vati ‘bewegen, duwen’, kā́ma-mūta- ‘door verlangen bewogen’. (Etymologiebank, Motor, 2009)
Binnen mijn onderzoek gebruik ik de term 'motor' zowel metaforisch als letterlijk. Er wordt een fysiek motortje gemaakt dat werkelijk draait en letterlijk een beweging maakt. Deze gebruik ik als motivatietool om kinderen tot experimenteren te brengen. Daarnaast gebruik ik in mijn onderzoeksvraag de metaforische benadering van het begrip 'motor', waarin ik de beeldspraak van een motor beschouw als een krachtbron dat iets teweegbrengt, namelijk spontaniteit. Met dit onderzoek wil ik andere workshopbegeleiders en kleuterleerkrachten inspireren om ook eens een muzische workshop of les op spontaniteit te laten draaien.
Spontaniteit
- Vrijplaatsen
- In een metaforische open ruimte/mindset terecht komen
- Moeiteloze actie (Edward Slingerland, 2014)
- Flow (Csikszentmihalyi)
- Intentions (instinct need, drive, desire) - "It doesn't say why a person want to do a certain thing, but simply states that he does." (M.Csikszentmihalyi, Flow, p.27)
- Een soort van opwelling, een soort onbewuste inval of drang dat leidt naar de aandrift van een handeling of emotie. (Encyclo, spontaniteit, 2021)
- Ik zie spontaniteit als het tegenovergestelde van zelfcontrole, gereserveerd zijn of iets opzettelijk doen. En als de tegenpool van perfectionisme.
- Iets verwant aan intuïtie, je 'inner child'. en ook nieuwsgierigheid/ exploratiedrang.
- Verbonden aan creativiteit!
- Maar heel verschillend van toevalligheid.
- De exploratie van het onbekende, in het bijzonder de exploratie van de nog onbekende en ongekende mogelijkheden” (C.W. Van de Watering, 1979)
Een stukje uit mijn visietekst uit het eerste jaar van de opleiding, over spontaniteit:
"Wanneer ik aan de slag ga als beeldend kunstenaar en als ik workshops geef aan jonge kinderen vind ik het belangrijk om in een open, spontane, ruimte te kunnen belanden. Want, in deze ruimte met plaats voor experiment komen kinderen spontaan met nieuwe ideeën, technieken, obstakels,… waar we onze kunsteducatieve reis samen mee verder afleggen."
(Karen Vander Elst, visietekst, 2020)
Dichter en schilder Van de Wateringen schreef in 2005 ook enkele bedenkingen uit over spontaniteit, hij schreef over de CoBrA-kunstenaars het volgende:
“Het is een spontaneïteit die op een of andere manier, door een of ander mechanisme, geconditioneerd wordt, gestuurd wordt, onder een bepaalde controle wordt gebracht. Wat dat mechanisme is, weet ik niet, maar als ik een gok zou moeten wagen, dan zou ik zeggen dat het het schildersoog en de schildershand zijn, waarin vooral veel talent verborgen is.”
Van de Watering, C. W. (2005). Bedenkingen bij spontaneïteit. Over Cobra en de experimentele poëzie.
Als ik dat ‘overschilderen’ waar Van de Watering het over heeft metaforisch zou vertalen naar mijn kunsteducatieve praktijk, dan zie ik dat als het aanvoelen dat de lerende (het kind in mijn praktijk) iets nieuws aangereikt moet krijgen om verder te ontdekken of onderzoeken. Een kind moet plaats krijgen om te kunnen experimenteren en zo die ‘overschildering’ te kunnen ervaren. Het proces van het maken, de spontane scheppingsdaad, is belangrijker dan het resultaat. De Cobra kunstenaar ondergaat en voelt aan. Zo schilder ik ook, zo werk ik met kinderen.
Ook Hans Schmidt schreef in 2017 relevante zaken uit die aansluiten bij mijn idee over spontaniteit binnen de kunsteducatie:
"We mogen de spontane impressie die iemand opdoet niet verengen of manipuleren zodat zijn expressie niet zo geprogrammeerd wordt dat het zou weergeven wat anderen verwachten. “Het kind bepaalt wat wij zullen zien. Wij dienen niet te bepalen wat het ons zal laten zien.”
Schmidt, H. (2017, 26 augustus). Kunsteducatie: Wat is het? Wat zou het kunnen zijn? Geraadpleegd van http://www.skolo.org/nl/2017/08/26/kunsteducatie-wat-is-het-wat-zou-het-kunnen-zijn/
Vrijplaats
- 'Plaats waar iets mag wat elders niet kan of mag.' (Van Dale woordenboek, Vrijplaats, 2020)
- Tegenovergestelde van een broedplaats. (Er wordt geen kuiken verwacht.)
- Veilig klimaat. 'Een plaats waarheen je vlucht en waar je veilig bent.' (Encyclo, vrijplaats, 2021)
- Binnen de kunsten en de kunsteducatie zie ik dit als een veilige plek waarin het proces centraal staat. Een plek waarin vooral het experiment, de spontane scheppingsdaad en het onderzoekend karakter aanwezig zijn . Waarin het resultaatgerichte even losgelaten kan worden. Waarin geflowed kan worden. Dit kan een letterlijke ruimte zijn. (Als atelier) Maar ook een manier van werken, een gedachtegang.
- 'Plaats waar iets mag wat elders niet kan of mag.' (Van Dale woordenboek, Vrijplaats, 2020)
- Tegenovergestelde van een broedplaats. (Er wordt geen kuiken verwacht.)
- Veilig klimaat. 'Een plaats waarheen je vlucht en waar je veilig bent.' (Encyclo, vrijplaats, 2021)
- Binnen de kunsten en de kunsteducatie zie ik dit als een veilige plek waarin het proces centraal staat. Een plek waarin vooral het experiment, de spontane scheppingsdaad en het onderzoekend karakter aanwezig zijn . Waarin het resultaatgerichte even losgelaten kan worden. Waarin geflowed kan worden. Dit kan een letterlijke ruimte zijn. (Als atelier) Maar ook een manier van werken, een gedachtegang.
Spel
- Avontuur en speelsheid
- Vrij spel hebben; onbelemmerd zijn gang kunnen gaan. (Van Dale Woordenboek, spel, 2020)
- Bezigheid ter ontspanning volgens vaste regels. Vorm van ontspanning die ten minste enige lichamelijke inspanning of praktische activiteit behelst. (Encylco, spel, 2021)
- Betekenis van spel volgens Duits filosoof Gadamer: 'Er is sprake van een heen en weer bewegen dat constant wordt herhaald en aan die beweging is geen doel gebonden.' Voorts stelt Gadamer dat er binnen dat heen en weer bewegen nog speelruimte moet zijn. Daarnaast stelt hij ook dat de gedefinieerde beweging een vorm van zelfbeweging moet zijn.
Gadamer, H.G., Het Schone. Kunst als spel, symbool & feest. Vert: Heitmeijer, R. Amsterdam: Boom, 2010.
- 'Learning in disguise'. Leermoment verborgen in spel. Cross, J. (2007) Informal learning. Pfeiffer.
- “Spel is de meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind met een wereld die nog alles kan blijken te zijn”
Langeveld, M.J. (1981) Beknopte theoretische pedagogiek, Groningen: Wolters-Noordhoff.
- Avontuur en speelsheid
- Vrij spel hebben; onbelemmerd zijn gang kunnen gaan. (Van Dale Woordenboek, spel, 2020)
- Bezigheid ter ontspanning volgens vaste regels. Vorm van ontspanning die ten minste enige lichamelijke inspanning of praktische activiteit behelst. (Encylco, spel, 2021)
- Betekenis van spel volgens Duits filosoof Gadamer: 'Er is sprake van een heen en weer bewegen dat constant wordt herhaald en aan die beweging is geen doel gebonden.' Voorts stelt Gadamer dat er binnen dat heen en weer bewegen nog speelruimte moet zijn. Daarnaast stelt hij ook dat de gedefinieerde beweging een vorm van zelfbeweging moet zijn.
Gadamer, H.G., Het Schone. Kunst als spel, symbool & feest. Vert: Heitmeijer, R. Amsterdam: Boom, 2010.
- 'Learning in disguise'. Leermoment verborgen in spel. Cross, J. (2007) Informal learning. Pfeiffer.
- “Spel is de meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind met een wereld die nog alles kan blijken te zijn”
Langeveld, M.J. (1981) Beknopte theoretische pedagogiek, Groningen: Wolters-Noordhoff.
Flow
- Heel gedreven met iets bezig zijn. In mijn atelier: Zo gefocust aan het werk zijn dat tijd en ruimte even lijken te verdwijnen.
- In mijn praktijk als kunsteducator: Wanneer een kind zichzelf verliest is een bepaalde techniek, in een dans, in het spel,... Deze momenten omschrijf ik als magische momenten in een workshop!
- "Flow- The state in which people are so involved in an activity that nothing else seems to matter." M. Csikszentmihalyi, Flow, p.4 (Andere citaten uit het boek bij: literatuurstudie.)
- Heel gedreven met iets bezig zijn. In mijn atelier: Zo gefocust aan het werk zijn dat tijd en ruimte even lijken te verdwijnen.
- In mijn praktijk als kunsteducator: Wanneer een kind zichzelf verliest is een bepaalde techniek, in een dans, in het spel,... Deze momenten omschrijf ik als magische momenten in een workshop!
- "Flow- The state in which people are so involved in an activity that nothing else seems to matter." M. Csikszentmihalyi, Flow, p.4 (Andere citaten uit het boek bij: literatuurstudie.)
Begeleidingsstijl
- Elke leerkracht of begeleider hanteert een andere begeleidingsstijl. Als ik kijk naar mijn collega's ligt de manier van lesgeven vaak dicht bij de eigenheid van de persoon zelf.
- Ieder type begeleider heeft een eigen manier van aanpakken, met typische vaardigheden en methodieken.
- De leerstijl van de begeleider beïnvloedt de kijk op wat ‘leren’ is en de stijl om het leren te begeleiden. (Kaldeway, J. (2005). David Kolb: manieren van leren in verschillende disciplines)
- Jonge kinderen vragen duidelijke grenzen en verwerven daardoor veiligheid en zekerheid. (Verhaeghe, 2017)
- “Daar waar de leerkracht een rotsvast geloof uitstraalt in de leer-kracht van alle kinderen, kan de klas collectief de identiteit van goeie leerders oppikken. Hun community of practice is dan die van de straffe leerklas.” (Cross, 2007)
- Elke leerkracht of begeleider hanteert een andere begeleidingsstijl. Als ik kijk naar mijn collega's ligt de manier van lesgeven vaak dicht bij de eigenheid van de persoon zelf.
- Ieder type begeleider heeft een eigen manier van aanpakken, met typische vaardigheden en methodieken.
- De leerstijl van de begeleider beïnvloedt de kijk op wat ‘leren’ is en de stijl om het leren te begeleiden. (Kaldeway, J. (2005). David Kolb: manieren van leren in verschillende disciplines)
- Jonge kinderen vragen duidelijke grenzen en verwerven daardoor veiligheid en zekerheid. (Verhaeghe, 2017)
- “Daar waar de leerkracht een rotsvast geloof uitstraalt in de leer-kracht van alle kinderen, kan de klas collectief de identiteit van goeie leerders oppikken. Hun community of practice is dan die van de straffe leerklas.” (Cross, 2007)
Reisweg
- De kinderen gaan samen met mij of hun begeleider binnen een muzische les steeds een proces aan. Net zoals bij het maken van een schilderij is daarbij het eindresultaat ook deel van het proces. Want een schilderij is ook nooit af.
- De nadruk in dit onderzoek ligt op een zoektocht. Op een zoektocht samen met de kinderen naar schoonheid. Het kind begint zeg maar met niks, ik als reisbegeleider gids het kind naar schoonheid, wat ik onder experimenteren en exploreren zie. Binnen deze zoektocht is de begeleidersstijl een belangrijk element. Nog belangrijker is het kind dat centraal blijft staan, en niet ikzelf als onderzoeker.
- De kinderen gaan samen met mij of hun begeleider binnen een muzische les steeds een proces aan. Net zoals bij het maken van een schilderij is daarbij het eindresultaat ook deel van het proces. Want een schilderij is ook nooit af.
- De nadruk in dit onderzoek ligt op een zoektocht. Op een zoektocht samen met de kinderen naar schoonheid. Het kind begint zeg maar met niks, ik als reisbegeleider gids het kind naar schoonheid, wat ik onder experimenteren en exploreren zie. Binnen deze zoektocht is de begeleidersstijl een belangrijk element. Nog belangrijker is het kind dat centraal blijft staan, en niet ikzelf als onderzoeker.
Voorwaarden
- Drijfveren, pijlers, aandachtpunten
- Bepaling, vereiste, een conditie, voorbehoud (synoniemen.net, voorwaarde, 2021)
- Iets dat nodig is of waarvan je eist dat het gebeurt voordat iets anders gebeurt (woorden.org, voorwaarde, 2021)
- Vooropstelling (encyclo, voorwaarde, 2021)
- Omstandigheid die noodzakelijk is of gemaakt wordt wil iets anders plaats of geldigheid hebben. (wiktionary, voorwaarde, 2021)
- Schakels om de spontane motor (figuurlijk) te doen draaien. Met als doel om het kind tot creëren/ experimenteren/ creativiteit te brengen. (Zie infographic. Deze stelde ik samen aan het eind van het praktijkonderzoek)
- Drijfveren, pijlers, aandachtpunten
- Bepaling, vereiste, een conditie, voorbehoud (synoniemen.net, voorwaarde, 2021)
- Iets dat nodig is of waarvan je eist dat het gebeurt voordat iets anders gebeurt (woorden.org, voorwaarde, 2021)
- Vooropstelling (encyclo, voorwaarde, 2021)
- Omstandigheid die noodzakelijk is of gemaakt wordt wil iets anders plaats of geldigheid hebben. (wiktionary, voorwaarde, 2021)
- Schakels om de spontane motor (figuurlijk) te doen draaien. Met als doel om het kind tot creëren/ experimenteren/ creativiteit te brengen. (Zie infographic. Deze stelde ik samen aan het eind van het praktijkonderzoek)